Ecosysteemdiensten worden door een gezond ecosysteem aan mensen geleverd. Dit kan een verscheidenheid aan diensten zijn, zoals het verstrekken van een grondstof, regulerende diensten, culturele diensten of diensten die de voorgaande ondersteunen. Voorbeelden hiervan zijn drinkwater, bestuiving van gewassen, recreatie of een kringloop van nutrienten. Landbouwgebieden, bossen, graslanden, oppervlaktewateren en zeen spelen hierbij een belangrijke rol.
Hoewel milieuactivisten en wetenschappers al decennia hebben aangedrongen op het belang van ecosysteemdiensten, al is dit vaak met andere termen, werd het concept pas begin jaren 2000 populair. Het begrip ‘ecosysteemdienst’ is gelijk aan het oudere begrip ‘functie van natuur’ en verwant aan het begrip natuurlijke hulpbron. Dit laatste begrip is echter meeromvattend, het omvat ook (niet-duurzame) grondstoffen zoals aardolie en steenkool, maar ook beperkter, bijvoorbeeld omdat natuur als bron voor recreatie en cultuur er doorgaans buiten valt.
Vanaf het moment dat de mensheid voortkwam, was deze afhankelijk van de ecosystemen. De jager-verzamelaar was voor voedsel en bescherming voortdurend aangewezen op producten uit de natuur.
Al sinds de Griekse wijsgeer Plato heeft men begrepen dat de natuur mensen tal van diensten biedt, waaronder ontbossing en bodemerosie die kunnen leiden tot het droogvallen van bronnen.
Het wordt soms gezien dat de biodiversiteit in een ecosysteem als maat voor de gezondheid van dit systeem fungeert. Hoe meer biodiversiteit er in een ecosysteem aanwezig is, hoe gezonder het systeem zal zijn en hoe meer ecosysteemdiensten het zal bieden (en andersom). Echter, deze verhouding is niet een op een en er bestaat veel discussie over de aard van deze relatie.
In productverstrekking is er het aanbieden van een verscheidenheid aan stoffen door ecosystemen als voedsel (graan, vruchten, etc.), persoonlijke hygiene (water), medicatie en bouwmaterialen (bijvoorbeeld hout).
Het regulerende diensten omvat regulering van:
* Klimaat.
De aanwezigheid van bossen in een gebied verzekerd een stabiel microklimaat.
* Water, Lucht, Bodem.
Hetgeen een zelfreinigend vermogen heeft. Daarnaast controleren ecosystemen kwantitatief, zoals het waterbergend vermogen van een hellingbos.
* Ziekte.
In weiden voorkomen sluipwespen en zweefvliegen bladluizenplagen.
* Voortplanting.
Bijen en hommels zijn essentieel voor de bestuiving van gewassen.
Culturele diensten zijn spirituele (religieuze) diensten, inspiratie, esthetiek, educatie, recreatie en ecotoerisme, gecombineerd met een gevoel van “thuishoren”. Mensen recreëren bijvoorbeeld in een veenweidelandschap. Hier bij ontstresst men, wat goed is voor de gezondheid. Ook is de hoeveelheid groen in een woonwijk bepalend voor de sfeer, wat weer een invloed heeft op de waarde van het onroerend goed.
Tot slot zijn er ondersteunende diensten zoals de stofkringlopen die de voorwaarden voor leven op aarde in stand houden. Bijvoorbeeld de miljoenen regenwormen, mijten, schimmels, bacterien, springstaarten en nematoden in bossen die door afbraak van bladmateriaal voor bodemvruchtbaarheid zorgen.
Gedurende de afgelopen 50 jaar is de wereldbevolking verdubbeld, wat resulteerde in een verhoogde ecologische voetafdruk in de westerse wereld, en de opwarming van de aarde. Hierdoor staan ecosystemen en hun diensten wereldwijd onder grote druk. Hierop hebben de Verenigde Naties in 2001-2005 een project gestart – The Millennium Ecosystem Assessment – waarbij 1300 experts vanuit de hele wereld de afname in ecosysteemdiensten hebben in kaart gebracht.
Het verlies aan ecosysteemdiensten heeft in verschillende landen ervoor gezorgd dat er meer aandacht komt voor het belang ervan voor de bevolking en de economie. Voordat bouwprojecten worden uitgevoerd, wordt er soms een kosten-batenanalyse gedaan, waarbij ook de financiële waarde van ecosysteemdiensten wordt berekend.
Het begrijpen van de term ecosysteemdienst en de bijbehorende begrippen is geen simpel proces. Daarom heeft het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek gezocht naar andere termen, zoals ‘natuurvoordeel’.
Studijo BOS 